Co zrobić, kiedy klamka sprzęgła jest miękka lub luźna?

Klamka sprzęgła w motocyklu – czasem może zrobić się luźna lub miękka. Dlaczego i skąd się to bierze? Jak ustawić i naprawić? Podpowiadamy.

W używanych motocyklach może zdarzyć się, że po dłuższym czasie użytkowania działanie sprzęgła może utracić precyzję – klamka sprzęgła robi się wtedy miękka i luźno pracuje. Zwykle dzieje się tak w motocyklach ze sprzęgłem sterowanym mechanicznym, czyli linką, i to właśnie linka najczęściej odpowiada za ten problem. Jak temu zaradzić?

Klamka sprzęgła (co to i za co jest odpowiedzialna)

Zacznijmy od tego do czego służy klamka sprzęgła. Większość motocyklistów wie jak ją obsługiwać i co powoduje, ale może warto to przybliżyć. Sprzęgło to oczywiście dość złożona część układu przeniesienia napędu, odpowiadająca za przeniesienie momentu obrotowego, generowanego przez układ korbowo-tłokowy w silniku, na układ napędowy, czyli skrzynię biegów, zębatki i łańcuch. Sprzęgło odśrodkowe jest najczęściej oparte na układzie wielotarczowym, składającym się z tarcz ciernych, które rozdzielają stalowe przekładki sprzęgła, wałka zdawczego oraz sprężyn, które pełnią rolę docisku. Wszystko to umieszczone jest w tzw. koszu sprzęgła – obudowie będącej integralną, niezwykle ważną częścią sprzęgła.

Sama klamka sprzęgła odpowiada tylko i wyłącznie za sterowanie układem sprzęgła. Wciśnięcie klamki sprzęgła powoduje rozłączenie – poluzowanie – płytek w celu zmiany przełożenia a puszczenie jej ponowne ich zaciśnięcie. Dźwignia sprzęgła jest najczęściej połączona z układem linką prowadzącą do tzw. ślimaka odpowiadającego za przeniesienie siły, sprzęgło może być też sterowane hydraulicznie za pomocą pompy sprzęgła i płynu. Hydraulicznie sterowane sprzęgło zwykle znajdziemy w modelach z wyższej półki – maszynach sportowych, dużych turystykach i motocyklach typu Adventure, a także w topowych enduro i motocyklach crossowych.

Miękka klamka sprzęgła

Jeśli zauważysz problem ze zbyt lekko działającą klamką sprzęgła, dźwignia sprzęgła pracuje luźno i miękko, najczęstszym winowajcą jest tu zużyta linka. Stalowa plecionka, z której wykonana jest linka sprzęgła poprowadzona w pancerzu od klamki do pokrywy silnika po dłuższym użytkowaniu ma tendencję do rozciągania się, a jeśli dodatkowo nie jest odpowiednio zabezpieczona, poszczególne żyłki plecionki mogą pękać. Zwykle jest to zjawisko niezauważalne gołym okiem (linka jest w pancerzu), ale jeśli linka nadmiernie się rozciągnie, odczujesz to podczas jazdy. Precyzja operowania dźwignią sprzęgła jest wtedy nieco gorsza, a aby rozłączyć sprzęgło trzeba wcisnąć klamkę do końca i nie zawsze oznacza to, że sprzęgło zostało całkowicie rozłączone, co może dodatkowo powodować ślizganie się sprzęgła podczas zmian biegów.

Początkowo jest to jedynie niewielki dyskomfort podczas używania sprzęgła, ale jeśli klamka robi się miękka lub luźna, oznacza to, że lada chwila linka będzie do wymiany.
W przypadku sprzęgła sterowanego hydraulicznie luźna klamka sprzęgła to najczęściej oznaka zużytego płynu. Płyn używany do sterowania sprzęgłem to ten sam, jakiego używa się do układu hamulcowego. Najczęściej jest to popularny DOT4. Płyn hamulcowy ma z kolei dość duże właściwości higroskopijne, czyli wchłaniania wody i wilgoci.

Woda i wilgoć która rozcieńcza płyn hamulcowy znacząco pogarsza jego właściwości – pogarsza współczynnik ściśliwości, a także zmniejsza odporność na wysokie temperatury. Na dodatek dużo łatwiej taki płyn “zagotować” jeśli temperatura w układzie wzrośnie na tyle żeby wytworzyła się para wodna, układ zapowietrza się i przestaje poprawnie działać. To zjawisko dużo częściej spotykane w układach hamulcowych, ale układ sterowania sprzęgłem również może się zapowietrzyć. Wtedy pomaga wymiana płynu i odpowietrzenie układu. Dużo rzadziej przyczyną pogorszenia pracy dźwigni sprzęgła może być uszkodzenie pompy która znajduje się tuż przy klamce sprzęgła.

Luźna klamka sprzęgła, co zrobić?

Jeśli zauważysz takie zjawisko, zacznij od próby podregulowania samej klamki. Tuż przy mocowaniu linki do klamki sprzęgła znajdziesz mimośrodową regulację, dzięki której możesz delikatnie “podciągnąć” linkę – zwykle wystarczy o kilka milimetrów, aby praca dźwigni sprzęgła wróciła do normy. Powinieneś jednak pamiętać, że luźna klamka prędzej czy później oznacza, że czeka cię wymiana linki na nową. To najprostsze rozwiązanie, które pozwoli uniknąć dalszych problemów.

Ustawiając linkę klamki sprzęgła warto pamiętać, aby klamka miała minimalny luz (np. 2 mm, zależnie od modelu motocykla). W ten sposób można mieć pewność, że klamka nie pozostaje wciśnięta przez dłuższy czas oraz że nie wciśnie się przypadkowo, na przykład przy ruchu kierownicą.

Jeśli to nie pomoże, sprzęgło ma też dodatkową regulację w pokrywie silnika, jednak jeśli nie masz doświadczenia, nie podejmuj się tej regulacji samemu – bardzo łatwo jest tu pogorszyć sytuację, zatem jeśli nie wiesz co robić lepiej zostaw to fachowcom.

Wymiana linki sprzęgła – ile to kosztuje?

Nowa linka sprzęgła to wydatek od 50 do około 200 zł (zależnie od modelu motocykla), a wprawnemu mechanikowi wymiana nie powinna zająć więcej niż godzinę, więc zależnie od tego ile dany mechanik liczy sobie za roboczogodzinę, wymiana linki sprzęgła nie powinna być bardzo kosztownym przedsięwzięciem. Wystarczy założyć około 300-350 zł kosztów. Linkę możemy oczywiście zmienić również samemu – nie należy to do zbyt skomplikowanych czynności, jednak przydają się choć podstawowe zdolności manualne i odrobina wiedzy o działaniu motocykli.

Mówiąc o sprzęgłach i napędach, czasem można spotkać też pojęcie sprzęgło cardana. W praktyce jest to nic innego, jak przegub cardana – występuje w motocyklach napędzanych wałem.